Συνάντηση με τον Γιάννη Χαρούλη στην Τήνο
Κάπου το 2008, γυρνώντας από τη δουλειά μισοάκουσα στο αυτοκίνητο για πρώτη φορά τον Γιάννη Χαρούλη. Και τον αδίκησα. Έκρινα γρήγορα. Σε πρώτο χρόνο, η ομοιότητα της χροιάς του με του Νίκου Ξυλούρη μου φάνηκε επιτηδευμένη. Ευτυχώς, λίγους μήνες αργότερα και μετά από πιέσεις της κοπέλας μου, μπαίνω στο ασφυκτικά γεμάτο θέατρο Βράχων για το Live του. Χρειάστηκαν βαριά τρία τραγούδια για να αισθανθώ άσχημα για την αρχική μου εντύπωση. Όσο περνούσε η νύχτα εντυπωσιαζόμουν…
Ο Γιάννης είναι Ερμηνευτής. Χειμαρρώδης, τραγουδάει με πάθος, με ψυχή. Μεταδίδει μια ενέργεια, ένα ρεύμα που μόνο αν τον έχεις δει ζωντανά μπορείς να νοιώσεις. Τραγουδάει διασκευές, θρυλικών τραγουδιών, βαρύγδουπων ονομάτων, τόσο χαρακτηριστικών που δύσκολα μπορώ να σκεφτώ κάποιον που δεν θα δείλιαζε να τα ακουμπήσει, αλλά και ταυτόχρονα θα τα εκτελούσε με σεβασμό, με ευγένεια, σαν να τα έγραψε ο ίδιος. Ροκάρει με το λαούτο και ισορροπεί μεταξύ παραδοσιακής, κρητικής, rock και jazz, συνδυάζοντας αρμονικά ετερόκλητους ήχους. Μεταδίδει χαρά, ενώνει το κοινό του σαν σε πανηγύρι. Ένα παλιό αυθεντικό κρητικό πανηγύρι!
Και το πιο εντυπωσιακό; Στα 6 του, στο πατρικό του στην Κρήτη αποκτάει το πρώτο του όργανο, ένα μαντολίνο. Στα 15 του, παίζει λαούτο για πρώτη φορά σε κρητικό πανηγύρι. Στα 21 του, βοσκός ακόμα στα Έξω Λακώνια του Αγίου Νικολάου, ανακαλύπτεται και εμφανίζεται για πρώτη φορά στην Αθήνα, για να φτάσει στα 36 του να αποτελεί ίσως τον πιο πολυσυζητημένο και περιζήτητο Έλληνα τραγουδιστή. Το εντυπωσιακό δεν είναι αυτό. Είναι η αντανάκλαση της μουσικής, του λόγου και της έκφρασής του. Αυθεντικός, απλός, ταπεινός, ειλικρινής, ήρεμος, καλοσυνάτος, ανεπιτήδευτος, ουσιαστικός.
Τον συναντάω λίγο μετά τη συναυλία του στα Λουτρά της Τήνου, για μια σύντομη κουβέντα…
Ζωντανές εμφανίσεις που γίνονται sold out δύο ώρες από τη στιγμή που ανακοινώνονται, δίσκοι που καρφώνονται στο Νο1 των charts, συνεργασίες με τα μεγαλύτερα ονόματα της ελληνικής μουσικής σκηνής, πλήθος άρθρων για το «φαινόμενο Χαρούλης». Που το αποδίδεις;
Μου φαίνεται μάταιο να το δικαιολογήσω. Αν ήταν ένα βουνό που θα μείνει για πάρα πολλά χρόνια, θα έψαχνα τις διαδικασίες απ’ όπου βγήκε. Αλλά επειδή δεν θα μείνει, μάταιο είναι να το δικαιολογήσουμε. Το χαίρομαι που το ζω και προσπαθώ να ανταπεξέλθω. Δεν είναι για εξήγηση.
Από το Λασίθι και το βουνό, στα Εξάρχεια και στους κατάμεστους συναυλιακούς χώρους. Έγιναν νομίζω όλα πολύ γρήγορα…
Αυτό είναι αλήθεια.
Προλαβαίνεις να τα συνειδητοποιήσεις; Πώς το διαχειρίζεσαι;
Έχω καλούς φίλους. Έχω καλές παρέες και όταν βρισκόμαστε, απλά συμπυκνώνουμε τις στιγμές. Αυτό που γίνεται εδώ πέρα – γιατί πάλι παρέα κάνουμε και εδώ – συμπυκνώνεται με τους φίλους μου και το «γειώνουμε». Οι καλοί φίλοι, σου δίνουν να καταλάβεις ότι εκεί που είναι χίλια άτομα είναι και ένας. Μοιάζουμε οι άνθρωποι. Οπότε όλα καλά, απλά και ωραία.
Έχει γραφτεί ότι «Η επιτυχία είναι ένα λεωφορείο που μέσα της σε παίρνει ο ύπνος…». Το φοβάσαι; Πως αντιστέκεσαι;
Το ‘χω στο νου μου. Αλλά δεν είναι δύσκολο να κοιτάξεις λίγο πιο εκεί για να δεις ότι δεν υπάρχει παντού επιτυχία. Πιστεύω ότι κανένας άνθρωπος δεν καλύπτεται από τη δικιά του επιτυχία τη στιγμή που δεν υπάρχει παντού. Δεν μπορώ να χαρώ τη στιγμή…
…απομονώνοντας την ατομική από τη συλλογική;
Ναι, δεν γίνεται αυτό. Οπότε προσπαθώ να το φέρω εις πέρας όλο αυτό, παρόλο που πολλές φορές αισθάνομαι ότι δεν είναι κανονικό αυτό που συμβαίνει. Κανονικό είναι να βρίσκονται οι άνθρωποι, να πίνουν μια ρακή, να τα λένε, να παίζουν και δυο τραγούδια. Έτσι έχω μάθει εγώ το κανονικό. Στις παρέες, άντε και σε κανένα γλέντι. Αυτό που συμβαίνει δεν είναι ακριβώς κανονικό. Οπότε δεν είναι και κανονική επιτυχία. Είναι κάτι ιδιαίτερο.
Το 2012 κυκλοφορούν οι Μαγγανείες που σε φέρνουν σε επαφή με ευρύτερο κοινό, ενώ παράλληλα ξεσπαθώνει η κρίση. Συνδέονται; Στα δύσκολα ξαναγυρνάμε στις ρίζες;
Έχουμε διανύσει μια απόσταση ξεκινώντας από το μείον και φτάνουμε προς το μηδέν ως προς τις αξίες. Οπότε αν θέλουμε να δημιουργήσουμε κάτι θετικό, πρέπει να ξεπεράσουμε το μηδέν. Σε πραγματικές συνθήκες, η κρίση έκανε τον κόσμο να φύγει από τις ρίζες του. Πολύς κόσμος φεύγει στο εξωτερικό χωρίς αυτό να σημαίνει ότι και εκεί δεν μπορεί να τις βρει. Έχω δει δέντρο που ζει χωρίς ρίζες, έξω από το χώμα, κρατιέται από τα τριχίδια και είναι ακόμα πράσινο. Οπότε και εμείς μπορούμε να ζήσουμε και εκτός ρίζας. Τώρα για να φτάσουμε στις ρίζες, δεν ξέρω ποια είναι η αρχή, ποιο το σημείο έναρξης. Πρέπει να καταλάβουμε ότι υπάρχει πρόβλημα για να μπορέσουμε να το λύσουμε, και αυτή μπορεί να είναι η αρχή του ταξιδιού προς τις ρίζες.
Επιστροφή στις ρίζες με την έννοια ότι φαίνεται μια τάση. Πολλοί νέοι φαίνεται να στρέφονται στην παραδοσιακή μουσική, να αναζητούν τα πανηγύρια.
Αυτό που κάνουμε εμείς έχει ένα κομμάτι της παράδοσης. Και εγώ βγαλμένος μέσα από εκεί είμαι. Λέμε πάρα πολλά παραδοσιακά τραγούδια, το γλεντάμε και χορεύουμε μέσα από μαύρους στίχους όπως και στην παραδοσιακή.
Και υπάρχει η ανάγκη του κόσμου γι’αυτό…
Υπάρχει η ανάγκη, ναι. Γιατί σε συνδέει με την ουσία. Βλέπεις τους ανθρώπους παλιά που είχαν λιγότερα υλικά, αλλά βρισκόντουσαν, χορεύαν, γλεντούσαν. Πανηγύρια, παρέες. Είναι θέμα αξίας, τι αξίζει στη ζωή πια. Ο καθένας μπορεί να πει τη γνώμη του για το τι έχει αξία, αν έχει αξία το αυτοκίνητο, η τηλεόραση, η τεχνολογία και με βάση και τις ισορροπίες μπορεί να κρίνει. Αν αυτά έχεις από τη μια πλευρά και γύρει η ζυγαριά, από την άλλη τι θα βάλεις για να ισορροπήσεις;
Για σένα τί έχει μεγαλύτερη αξία;
Έχει αξία να παρατηρώ τη φύση και τους ανθρώπους μέσα της. Ένα σύνολο είμαστε, ανήκουμε σε αυτό. Έχουμε όμως προσδώσει αξίες στην άλλη μεριά, μακριά από τη φύση και αυτό δεν το θεωρώ αξιό-λογο. Δεν είναι κάτι που θα μείνει.
O δεκαπεντάρης έφηβος με το λαούτο που έπαιζε στα πανηγύρια της Κρήτης ονειρευόταν τον Γιάννη Χαρούλη του σήμερα?
Δεν ξέρω αν τον ήθελε κιόλας. Δεν είμαι σίγουρος. Αν μου έλεγε κάποιος ότι θα γίνει αυτό που τώρα συμβαίνει μπορεί και να μην ήθελα. Το να παλέψει ο άνθρωπος με τη μοναχικότητά του και να την περιγράψει σε μυριάδες κόσμο είναι ένα σκαλοπάτι, ένα στάδιο, που κάποιος μπορεί να θέλει να το περάσει ή όχι. Εγώ τότε, μάλλον δεν θα ήθελα. Αλλά ήρθε έτσι, σχετικά ομαλά και έγινε.
Σίγουρα ο δεκαπεντάρης δεν θα φανταζόταν ότι θα μοιραζόταν το stage με τον Eric Burdon…
Όχι. Πολλά δεν θα φανταζόμουν από όλα αυτά. Σου λέω μπορεί και να μη τα’ θέλα. Αν γινόταν απότομα, η μοναχικότητα και η ντροπή μου μπορεί να ήταν πολύ πιο μεγάλη από αυτό.
Λες συχνά ότι αισθάνεσαι τυχερός. Είχες πει σε live σου: “Σας εύχομαι να συναντήσετε έναν άνθρωπο που να μην μπορείτε να του ξεπληρώσετε το καλό που σας έκανε”. Ποιος είναι ο τυχερός άνθρωπος;
Τυχερός είναι αυτός που έχει κάτι. Όποιος αισθάνεται ότι έχει κάτι, γεμίζει και αυτός που γεμίζει κάπου χρωστάει. Οπότε ουσιαστικά τυχερός είναι αυτός που μεταφέρει το καλό, όταν είναι πραγματικά καλό, που του έχει έρθει. Όλοι οι άνθρωποι όταν χορτάσουμε θα δώσουμε φαγητό στους άλλους, αν δεν χορτάσουμε δεν θα δώσουμε. Οπότε τύχη είναι να είσαι χορτασμένος.
Είναι τύχη ή χάρισμα;
Σαν περιπατητής, σαν πλανόδιος, σαν παρατηρητής το από πού τρέφεσαι έχει μεγάλη σημασία. Για το πώς θα μεγαλώσεις, από πού ακριβώς θα χορτάσεις. Ε ναι, υπάρχουν επιλογές. Να φας αυτό το φαγητό ή το άλλο. Απλά θεωρώ ότι το άλλο φαγητό που είναι μακριά από τη φύση, την παρατηρητικότητα, τα απλά πράγματα, την απλή ζωή, δεν σε χορταίνει. Απλά σε πεινάει και σε διψάει πιο πολύ. Αυτό νομίζω είναι ένα λάθος που συμβαίνει.
Είπες στη συναυλία σήμερα ότι το μωρό παιδί που γεννιέται είναι ένα καθαρό ρούχο και ο καθένας μας αφήνει μια βρωμιά πάνω του. Τι χρειάζονται τα παιδιά μας;
Καταρχήν οφείλουμε ένα συγγνώμη στα παιδιά μας που τα φέραμε στον κόσμο και δεν τα ρωτήσαμε. Μια βαθιά συγγνώμη…
Από αγάπη δεν ξεκινάμε;
Από αγάπη ναι. Από αγάπη όμως μπορεί να κάνουμε πολλά πράγματα. Από αγάπη μπορεί να ταΐσεις παραπάνω έναν άνθρωπο και να τον σκάσεις, να πεθάνει από το πολύ φαγητό. Από αγάπη μπορεί να τον σφίξεις στην αγκαλιά σου και να πνιγεί. Η αγάπη δεν είναι μόνο αυτό που δίνεις είναι και αυτό που παίρνει ο άλλος. Τα παιδιά νομίζω πρέπει να τα ακούμε, να τα παρατηρούμε. Είναι και μια ευκαιρία να ζωντανέψουμε τη δικιά μας ταυτότητα που δημιουργήσαμε, σιγά-σιγά, μέσα από τα παιδιά μας. Δυστυχώς έχουμε μπει σε ένα τρόπο ζωής, σε ένα μοτίβο και θεωρούμε κάποια πράγματα σωστά. Tα λέμε, τα προτείνουμε, τα επιβάλουμε στα παιδιά μας. Στο σταυροδρόμι που βρίσκομαι τώρα δεν είμαι σίγουρος ότι αυτά που προτείνουμε είναι σωστά. Με δεδομένο αυτό που βλέπω. Με δεδομένο ότι και σε μένα προτείναν πράγματα και σε όλη μου τη γενιά, και στις άλλες γενιές και φτάσαμε ως εδώ. Οπότε μήπως πρέπει να προτείνουμε άλλα πράγματα στα παιδιά μπας και αλλάξει. Γιατί τα παιδιά θα αλλάξουν τον κόσμο. Και εμείς υπήρξαμε παιδιά και μας λέγανε ότι μόνο εσείς μπορείτε να αλλάξετε τον κόσμο. Δεν ξέρω αν μπορούμε να το κάνουμε τώρα πια, μεγαλώσαμε και εμείς λίγο…
Ίσως αν δεν αισθανόμαστε παιδιά να μην μπορούμε…
Σίγουρα, γιατί τα παιδιά ενστικτωδώς, μέσα από τον τρόπο που παίζουν σπρώχνουν τη ζωή σε πιο σωστές καταστάσεις από τη λογική. Τη λογική την έχουμε δημιουργήσει εμείς. Εμείς έχουμε πει τι είναι λογικό και τι δεν είναι, τι είναι υγιές, τι είναι άξιο, ποιες είναι οι αρετές. Τα δημιουργήσαμε και τα αναμασάμε. Οι παλιοί τα λέγανε, μια χαρά τα λέγανε, τα είχαν και πολύ μελετημένα επειδή, το είπα και στη συναυλία, πολλοί άνθρωποι διαθέταν τον χρόνο τους μόνο στο να παρατηρούν και να σκέφτονται. Είπαν πολλά, πρότειναν πολλά, απλά ήρθε τώρα αυτή η εποχή στην οποία θεωρείται σωστό να κάνουμε ότι κάνει και ο άλλος. Χάνουμε τη μοναδικότητά μας και την ευκαιρία να την εκφράσουμε.
Κλείνοντας, μια μαντινάδα που σε καθοδηγεί;
Ο στίχος από τον Ερωτόκριτο:
“Απού κατέχει και μιλεί με γνώση και με τρόπο
κάνει και κλαίσι και γελού, τα μάθια των αθρώπω”
H ώρα είναι σχεδόν 02:00. Παρά την κούραση της συναυλίας που κράτησε πάνω από 3.5 ώρες, καλοδέχεται τους θαυμαστές του. Όπως πάνω στη σκηνή, έτσι και κάτω. Όπως και στις συναυλίες, για να νοιώσεις πρέπει να δεις από κοντά. Σκύβει και φιλάει την θαυμάστριά του στο καροτσάκι. Αυτό το κοπέλι είναι λεβεντιά!
Κωστής Αθηναίος
