Background Image

Τα εξωκκλήσια της Τήνου

Τα εξωκκλήσια της Τήνου αποτελούν καίρια σημεία στο τοπίο του νησιού. Στα διακόσια τετραγωνικά χιλιόμετρα του νησιού, υπάρχουν περίπου επτακόσια πενήντα εξωκκλήσια[1]. Βρίσκονται σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις, δίπλα σε μονοπάτια ή σε κορυφές λόφων, δίπλα σε λαγκάδια ή πάνω σε βράχια κοντά στη θάλασσα. Τα εξωκκλήσια ανήκουν είτε στην ενοριακή εκκλησία του χωριού και είναι κοινή ιδιοκτησία των κατοίκων του είτε, συνηθέστερα, σε κάποια οικογένεια του χωριού και αποτελούν ιδιωτική ιδιοκτησία.
Η σχέση των εξωκκλησιών με το χωριό, το σπίτι, καθώς επίσης με το ερημικό τοπίο και τη γη του νησιού, εξαλείφει την ανωνυμία στην τοπογραφία του νησιού της Τήνου και διαμορφώνει μια τοπογραφία μέσα από την μετακίνηση και τις δραστηριότητες των κατοίκων.

Η μετακίνηση του χωρικού από το σπίτι στο εξωκκλήσι και αντίστροφα, μέσα από τα χωράφια του χωριού του και τους αγρούς, προεκτείνει και εδραιώνει το χώρο του σπιτιού και της οικογένειας ενώ παράλληλα αποκαλύπτει ακόμα ένα σύνδεσμο με τον τόπο του χωριού και την κοινωνία του. Κάθε Σάββατο βράδυ, όταν ο χωρικός εκτελεί το εβδομαδιαίο θρησκευτικό του καθήκον και ανάβει το καντήλι του εξωκκλησιού, διαλύοντας το σκοτάδι της νύχτας, κάθε εξωκκλήσι γίνεται οιωνός της Ανάστασης του Χριστού. Σ’ αυτό το ταξίδι του, ο χωρικός αφήνει το χωριό του για να κινηθεί προς την απομόνωση κι έναν ασκητικό τρόπο έκφρασης της ανάγκης του να πλησιάσει το θείο.

Κατά τη διάρκεια της Διακαινήσιμου Εβδομάδας, το εξωκκλήσι γίνεται σύμβολο της ανάστασης του προστάτη Αγίου, ενώ συγχρόνως αναπαριστά μια θρησκευτική αναγέννηση και βέβαια την αναγέννηση ολόκληρης της κοινότητας. Τα πανηγύρια του Πάσχα στην εξοχή χαρακτηρίζονται από μια συνεχή μετακίνηση των ανθρώπων από τα σπίτια τους στην εκκλησία του χωριού και από αυτήν, με ομαδική πομπή ή προσωπική πορεία, προς το εξωκκλήσι. Αφήνοντας την περιοχή του χωριού τους, οι κάτοικοι συμμετέχουν σε μια θρησκευτική «πομπή» βαδίζοντας στους αγρούς, ανηφορίζοντας κάποιο λόφο ή διασχίζοντας μία ακτή. Το «Τραπέζι της Αγάπης» που έπεται ορίζει εκ νέου την κοινότητα και ενδυναμώνει τους χριστιανικούς δεσμούς. Οι χωρικοί κοιτάζοντας τον κόσμο τους από απόσταση δημιουργούν ένα σύνδεσμο με την κοινότητα του χωριού τους και κατόπιν επιστρέφουν σε αυτό, έχοντας ανανεώσει τη σχέση με τον τόπο τους.

Σήμερα οι άνθρωποι στο νησί, διατηρώντας τα εξωκκλήσια, διατηρούν ένα κομμάτι της παράδοσής τους. Σημαντικό και αξιόλογο είναι επίσης το γεγονός ότι σύμβολα και έννοιες, που μπορεί να μην ερμηνεύονται πια με τον ίδιο τρόπο, συνδέονται, ωστόσο, με το παρελθόν μέσω της μίμησης και της επανάληψης στο παρόν. Τα εξωκκλήσια της Τήνου αντανακλούν μια συνέχεια της παράδοσης στο σύγχρονο κόσμο, παραδίδουν την ιστορία και τον πολιτισμό που εκφράζουν, ενώ παράλληλα τα πανηγύρια και οι τελετές ανανεώνουν αυτή την παράδοση. Επιπλέον, εξακολουθούν να μορφώνουν τη θεμελιώδη για τον άνθρωπο αίσθηση συνέχειας, που δημιουργήθηκε με το πέρασμα από τη ζωή και το θάνατο και την ελπίδα για ανανέωση.

Μαρία Βιδάλη

[1]Μάρκος Φώσκολος, Τηνιακά, Επιστημονική περιοδική έκδοση της Εταιρείας Τηνιακών Μελετών, Εισαγωγή στην Ιστορία των Καθολικών Εκκλησιών της Τήνου, Τόμος 1, Aθήνα, 1996, σ. 43.

Tinosecret

info@tinosecret.gr

You dont have permission to register

Password reset link will be sent to your email