Background Image

Τα κατορθώματα της Ρόζας Δελλατόλα

ΥΠΟΘΕΣΗ LAURUS

Συνέντευξη με τη Λώρη Κέζα
Πως συνδέεται μια νεκροφόρα με μερικά σερφ; Κάποια σπασμένα φέρετρα με μια μικρή ηρωίδα; Το άσπρο με το μαύρο; Ίσως, τόσο απλά και ακομπλεξάριστα όσο με το να αφήνει κανείς τον Τζόυς στο κομοδίνο και να διαβάζει για λίγο Μίκυ Μάους. Η Λώρη Κέζα μας έλυσε ένα σωρό απορίες. Μας μίλησε για την Τήνο, τα βιβλία και τη Ρόζα Δελλατόλα.

Ας ξεκινήσουμε με το εξής: αν με ρωτήσει κάποιος τι πρέπει να απαντήσω; Ότι πήρα συνέντευξη από μία αρθρογράφο, συγγραφέα, δημοσιογράφο, βιβλιοκριτικό ή είναι προτιμότερο να αναφέρω όλα τα προηγούμενα, ενώνοντας τα με επαναλαμβανόμενα και και;

Μάλλον από κάποιον που γράφει. Γράφει ποικιλοτρόπως. Το γράψιμο με οδηγεί να προσέχω ακόμα και τα μηνύματα που στέλνω από το τηλέφωνο, τα email , την επαφή μου με τους αναγνώστες ώστε τα πάντα να είναι επιμελημένα. Δηλαδή οτιδήποτε γράφω. Φροντίζω τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνώ.

Κάπου διαβάσαμε ότι η «Λώρη Κέζα γεννήθηκε στο Μόντρεαλ, ζει στην Αθήνα και ονειρεύεται την Τήνο». Αναλύστε μου λιγάκι την πρόταση αυτή.

Γεννήθηκα στο Μόντρεαλ από μητέρα Γαλλοκαναδή και πατέρα Έλληνα, είμαι μισή καθολική μισή ορθόδοξη ως παιδί μεικτού γάμου όπως και ο πληθυσμός στη Τήνο είναι χωρισμένος στα δύο. Το στοιχείο αυτό φαίνεται πάρα πολύ και στην «υπόθεση Laurus» γιατί είναι κάτι που προβληματίζει τους κατοίκους της Τήνου: μία υποτιθέμενη, ιστορική κόντρα μεταξύ των δύο δογμάτων.

Η οποία ωστόσο έχει πλέον «λειανθεί» κατά κάποιον τρόπο;

Νομίζω πως όχι. Νομίζω πως ακόμα υπάρχουν στοιχεία ρατσισμού. Το Πάσχα μου είπαν στο χωριό ότι εμείς στους Φράγκους δεν μιλάμε. Μου έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση. Ρώτησα ανθρώπους που εκκλησιάζονται και μου είπαν ότι ακόμα και σήμερα υπάρχουν γονείς που αντιτίθενται σε γάμους μεικτούς.
Λοιπόν, ήρθαμε στην Αθήνα όταν ήμουν στο δημοτικό και ως εκ τούτου ανήκαμε σε μία κατηγορία ανθρώπων που ήταν «οι ξένοι» των Αθηνών. Πάταγα πάντα σε δύο βάρκες. Παρόλα αυτά την Αθήνα την αγάπησα. Για μένα η Αθήνα είναι οι άνθρωποί της. Σε κάθε γειτονιά έχω ένα φίλο. Με την Τήνο είναι μια ιστορία συμπτώσεων. Έφτασα εκεί επιστρέφοντας από διακοπές στη Μύκονο στα φοιτητικά μου χρόνια όταν μας έπιασε ο αέρας. Μείναμε εκεί με την παρέα μου, νοικιάσαμε μηχανάκια και μάλιστα όταν φτάσαμε στα Υστέρνια, ενώ είχαμε ήδη δει κάποια χωριά, είπαμε πως δεν μπορεί να υπάρχει κάτι ακόμα πιο όμορφο από αυτό. Εντελώς συμπτωματικά όταν δούλευα αργότερα στο Βήμα, ο συνάδελφος, Κοσμάς Βίδος, είχε δύο σπίτια στην Τήνο, το πατρογονικό και ένα της μητέρας του. Το ένα μας το παραχωρούσε για διακοπές. Πήγαινα σε αυτό το παλιό αρχοντικό του Πύργου με τον πατέρα των παιδιών μου για πάρα πολλά χρόνια. Πηγαίναμε offseason συνήθως, τον Μάιο, τον Σεπτέμβριο και πάντα το Πάσχα. Νομίζω ότι τα τελευταία 25 χρόνια πολύ λίγα Πάσχα έχω ζήσει κάπου αλλού. Με τον καιρό μεταφερθήκαμε προς την μπροστινή πλευρά, προς την θάλασσα, στον Άγιο Σώστη και τώρα έχουμε εγκατασταθεί στο Δυο Χωριά.

Όταν δεν γράφετε «άρθρα για τους ιππότες, τους πειρατές και τους καλικάντζαρους που συνεδριάζουν στη Βουλή», γράφετε βιβλία περιπέτειας και μυστηρίου για παιδιά και εφήβους. Ποσό απότομη ή απαραίτητη θα χαρακτηρίζατε την μετάβαση αυτή;

Η αλήθεια είναι ότι δεν κάνω σκληρό ρεπορτάζ. Η δουλειά μου έχει ως εξής: γράφω το άρθρο μου και για να βρω τις πληροφορίες τρώω και πίνω μαζί με τα πολιτικά πρόσωπα. Στο Βήμα πήγα το 1991. Βρίσκομαι εκεί πάνω από είκοσι χρόνια, άρα είχα όλο το χρόνο με όλα αυτά τα πρόσωπα να τσακωθώ και να τα ξαναβρώ. Είναι ώριμες οι σχέσεις πια. Δεν μπορώ λοιπόν να πω ότι υπάρχει ένα περιβάλλον άγχους ή εχθρότητας.
Επίσης μου αρέσει γενικά να φτιάχνω ιστορίες με τους ανθρώπους. Δηλαδή μπορεί εντελώς αναπάντεχα να κάθομαι δίπλα σε ένα ζευγάρι και να λέω αυτοί οι δύο σίγουρα θα έχουν γνωριστεί σε μια βιβλιοθήκη. Το πιο ανάρμοστο ήταν κάποια στιγμή που είχα πάει στο σχολείο να πάρω τους βαθμούς της κόρης μου και βλέπω την δασκάλα και λέω: Αυτή η κυρία σίγουρα κατάγεται από την Κορσική και σίγουρα κάνει πεζοπορία. Την φαντάστηκα να διασχίζει ένα μεγάλο μονοπάτι με τα πόδια. Μου αρέσει με τη φαντασία να υπερβαίνω τα όρια του ρεαλισμού. Και καμιά φορά όταν προσεγγίζουμε το λιμάνι της Τήνου και βλέπω την Καρδιανή, σκέφτομαι και αν τώρα πηδούσα από το κατάστρωμα και έφτανα κολυμπώντας;

Καλύτερα στην Καρδιανή παρά στο λιμάνι;

Εμένα μου αρέσει πολύ και το λιμάνι της Τήνου. Μου αρέσει όλη η Χώρα. Νομίζω ότι έχει αδικηθεί και μου αρέσει πολύ επίσης το θρησκευτικό στοιχείο. Θεωρώ ότι έχει μια απίστευτη ενέργεια. Νομίζω ότι αν το βλέπαμε αυτό στην Ινδία ή σε κάποια άλλη χώρα θα πληρώναμε αδρά για να είμαστε κοντά σε αυτό το θέαμα. Οι άνθρωποι που πάνε γονατιστοί, έχουν μια ελπίδα. Κάποιοι προβάλουν πολύ το θέμα της αισθητικής, τις γιαγιάδες που έρχονται με τις ρομπίτσες. Αναρωτιέμαι που έχουν μεγαλώσει όλοι αυτοί…. Το 90% του πληθυσμού δεν κατάγεται από αστικές οικογένειες, επομένως η γιαγιά ή έστω η προγιαγιά τους ήταν σίγουρα με ρομπίτσα και τσεμπέρι.

Αν και δεν μου αρέσουν ιδιαίτερα τα «πρέπει» και τα οπωσδήποτε» νομίζω πως δεν θα αποφύγω τον πειρασμό: Ποια είναι τα πέντε βιβλία που πρέπει οπωσδήποτε κάποιος να έχει διαβάσει ως παιδί ώστε να αποφύγει να γνωρίσει μεγαλώνοντας όλες «τις αποχρώσεις του γκρι»;

Θεωρώ ότι δεν παθαίνει κανείς τίποτα κακό διαβάζοντας ελαφρά λογοτεχνία. Επίσης δεν έχουν όλοι την σκευή να διαβάσουν δύσκολα αναγνώσματα. Δυστυχώς είναι το εκπαιδευτικό σύστημα τέτοιο που αν υπάρχει ένα σοβαρό έλλειμμα από το σπίτι, το σχολείο δεν το συμπληρώνει. Άρα θα πρέπει να είμαστε ευτυχείς αν στην Ελλάδα κάποιοι ξεκινούν την αναγνωστική εμπειρία από ελαφρά αναγνώσματα και μακάρι να περάσουν στα πιο σοβαρά. Επίσης μαζί με τα σοβαρά αναγνώσματα μπορεί κανείς να διαβάζει ό,τι θέλει. Και τα Μίκυ Μάους μια χαρά είναι. Απλώς αν έχεις μάθει το καλύτερο δεν σε ικανοποιεί το φτηνό. Εγώ μεγάλωσα με Tom Sawyer, Εnid Βlyton «οι πέντε φίλοι», τον «Μάγκα» της Πηνελόπης Δέλτα, Ιούλιο Βερν που είναι κορυφαίος και κατόπιν λάτρεψα ως ενήλικη τον Ευγένιο Τριβιζά που δεν υπήρχε στα χρόνια μου.

Πήγα στο βιβλιοπωλείο να βρω το καινούριο σας βιβλίο. Ήταν η πρώτη φορά που μπήκα από την είσοδο του τμήματος για τα παιδικά και τα εφηβικά βιβλία αλλά με έστειλαν στο γνωστό «βιβλιοφιλικό» υπόγειο της Αθήνας. Σε ποιους απευθύνεται τελικά το βιβλίο;

Αυτό νομίζω θα δικαιολογήσει λίγο: Ουσιαστικά ξεκίνησα να καταγράφω αυτά που λέω στα παιδιά. Και τα προηγούμενα παραμύθια που έχω γράψει είναι ιστορίες που τους λέω πριν κοιμηθούν. Τα παιδιά μου πάνε σε γαλλικό σχολείο και κάνουν τα ελληνικά ως ξένη γλώσσα. Ήθελα να τους φτιάξω μία μέθοδο με την οποία να εξασκούν τα ελληνικά τους. Οπότε έφτιαξα καταλόγους λέξεων με ομόριζα και παράγωγα σε ομάδες λέξεων. Μία για κάθε μέρα. Και για να μην είναι άχαρο, βρήκα τους ήρωες. Επίσης επειδή είχαν τρέλα για παράδειγμα να φορούν καλσόν με νεκροκεφαλές, έκανα το μπαμπά της Ρόζας Δελλατόλα νεκροθάφτη.

Λορέντζος Πρελορέντζος, Τζώρτζης Μαρκουίζος, Ρόζα Δελλατόλα. Τα ονόματα «τηνιακοφέρνουν». Καταλήξατε σε αυτή την επιλογή απλά για λόγους χιουμοριστικούς;

Για λόγους αληθοφάνειας. Τα πάντα είναι αληθινά στο βιβλίο. Τα ονόματα είναι αληθινά, τα σπίτια είναι και στην πραγματικότητα όπως παρουσιάζονται. Ακόμα και το γραφείο τελετών που ανοίγει ο Δελλατόλας. Πράγματι είχε ανοίξει ένα γραφείο τελετών και ο ιδιοκτήτης του είχε κατηγορηθεί ότι έχει σπάσει τα φέρετρα στα χωριά (Στη Τήνο θάβονται με σάβανο οι νεκροί, οπότε στα χωριά υπάρχει ένα φέρετρο σε κάθε νεκροταφείο). Επίσης η αγελάδα ράτσας Τήνου. Υπήρχε αυτή η ράτσα μέχρι πριν λίγο καιρό. Προσπαθώ τις πληροφορίες που έχω να τις ενσωματώσω στην αφήγηση.

Ποια είναι λοιπόν η Ρόζα Δελλατόλα;

Έχει σίγουρα πάρα πολλά στοιχεία προσωπικά. Πάντα ήμουν ένα άταχτο παιδί. Βέβαια υπάρχει ένας διαχωρισμός που ισχύει και όχι μόνο στα παιδιά. Η Ρόζα μπορεί να πηδάει μάντρες, να παίρνει το σκυλί μέσα στο Μοναστήρι αλλά σε γενικές γραμμές δεν θα κάνει κακό από πρόθεση. Είναι εχέμυθη και υπηρετεί αυτό που θα λέγαμε «αγάπη για όλους». Είναι καλό να είσαι θετικός και ανοιχτός απέναντι στους ανθρώπους. Να έχεις καλή πρόθεση. Σίγουρα θα την πατήσεις κάποια φορά. Αλλά αξίζει το τίμημα.

Το μεγαλύτερο μέρος της αφήγησης έχει ως σκηνικό της την θρυλική Μονή Ουρσουλινών. Είναι γεγονός ότι ένα τέτοιο δαιδαλώδες οικοδόμημα με τόσο μακρόχρονη ιστορία μπορεί να «εξάψει» την έμπνευση. Πότε όμως βρεθήκατε εκεί για πρώτη φορά και πως φτάσατε στο σημείο να είστε σε θέση να συνθέσετε ολόκληρη την πλοκή γύρω από το μέρος αυτό;

Έχω επισκεφθεί τη Μονή και τα Λουτρά πολλές φορές. Δεν μπορώ να προσδιορίσω ακριβώς πότε ήταν η πρώτη φορά. Με εντυπωσιάζει αρχιτεκτονικά. Επίσης, είχα καταπληκτικούς ανθρώπους που με βοήθησαν όπως ο Ιωσήφ Φώσκολος που μου έδωσε την πτυχιακή του μελέτη, η οποία είναι πάνω στις Ουρσουλίνες.
Υπάρχει όμως και κάτι πιο προσωπικό που με συγκινεί στις καθολικές καλόγριες. Η γιαγιά μου προερχόμενη από αυστηρή καθολική οικογένεια αποφάσισε κάποια στιγμή να μονάσει. Πήγε στο μοναστήρι και κάποια στιγμή έπαθε υπερκόπωση και έτσι λίγο πριν τον τελικό όρκο που κανονικά τους ξύριζαν το κεφάλι, γύρισε σπίτι. Τότε την είδε ο παππούς μου και λέει «εγώ αυτήν θα παντρευτώ» και του λένε «ξέρεις κάτι από όλο το Montebelloείναι η μόνη που δεν θα παντρευτείς.» Οπότε ο παππούς που έπαιζε βιολί πήγαινε από κάτω από το σπίτι και της έκανε καντάδες. Τελικά παντρεύτηκαν και έκαναν οχτώ παιδιά. Συμπτωματικά το σπίτι στο οποίο ζούμε στα Δυο Χωριά είναι το σπίτι ενός βιολιτζή.

Γενικότερα όπως γράφτηκε και στην Καθημερινή, από το βιβλίο σας, «τροπαιούχος αναδύεται η ίδια η Τήνος, που πρωταγωνιστεί με τα όμορφα χωριά της, τη συναρπαστική Φύση της, τους περιστεριώνες, τη χωνεμένη ιστορία και το ιδιαίτερο κοίτασμά της.» Αποτέλεσε όντως αυτός έναν από τους πρωταρχικούς σκοπούς σας;

Ναι. Στα «μαύρα μυθιστορήματα της Μεσογείου», πρωταγωνιστεί η πόλη, η Βαρκελώνη στον Montalbán, η Μασσαλία στον Izzo, μία φανταστική πόλη η Vigataστον Camilleriκαι η Αθήνα στον δικό μας Μάρκαρη. Αυτό το είδος μυθιστορήματος το λατρεύω και είναι αυτό που αποφάσισα να μελετήσω στο διδακτορικό μου. Ο βασικός κανόνας είναι ότι πρωταγωνιστεί ο τόπος και εγώ τον είχα. Με ρωτάνε από πού είσαι καμιά φορά και μου έχει ξεφύγει «από την Τήνο». Και αναρωτιέμαι μετά: «Μα είναι δυνατόν; Πως μπορώ να το λέω αυτό; Είναι παραχάραξη της προσωπικής ιστορίας». Μου βγαίνει όμως αυθόρμητα. Είναι ο τόπος που σκέφτομαι, ο τόπος που αγαπώ.

Η εικαστική απόδοση. Ασπρόμαυρη και ευρηματική. Ποιός την έχει επιμεληθεί;

Ο Κωνσταντίνος Παπαμιχαλόπουλος. Εξαιρετικός ζωγράφος με τον οποίο είχα την τύχη να συνεργαστώ στο Βήμα. Κάθε μέρα έγραφα το άρθρο μου για ένα πολιτικό πρόσωπο και ο Κωνσταντίνος έκανε το πορτραίτο του. Είχαμε μια καθημερινή επαφή και πολύ καλή χημεία. Έτσι όταν ήρθε η ώρα να διαλέξουμε εικονογράφο νομίζω ότι κάπως αυτόματα έγινε η επιλογή. Στην εικονογράφηση θέλαμε να δώσουμε την αίσθηση του δρόμου, να μην είναι καθωσπρέπει, να είναι σαν λίγο stencil και να θυμίζει λίγο comics.

Και το περιεχόμενο και η εικαστική απόδοση θυμίζουν κάτι από την Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων, αλλά σε μια πιο νουάρ μορφή. Εκδοχή Τιμ Μπάρτον. Φέρετρα, γραφεία τελετών, περιγραφή του γεμάτου με λεμονόφυλλα μαξιλαριού της τελευταίας κατοικίας. Ωστόσο κάθε φορά που το σκηνικό είναι έτοιμο να μας τρομάξει παραπάνω από όσο έχουμε υπολογίσει, κάποια σερφ τρυπώνουν μέσα στη νεκροφόρα. Θα κινηθούν στο ίδιο ύφος τα επόμενα κατορθώματα της Ρόζας;

Σαφώς. Οι ιστορίες είναι έτοιμες. Έχω αναλάβει στις 15 Φεβρουαρίου να παραδώσω το δεύτερο χειρόγραφο.

Τέλος θα ήθελα να μου αποκαλύψτε ένα δικό σας μυστικό για την Τήνο.

Θα πω κάτι πολύ banal… Μου αρέσει πολύ να πλένω τα πιάτα στα Δύο Χωριά γιατί από την κουζίνα μας φαίνεται το καμπαναριό μιας εκκλησίας, η οποία εφάπτεται στο σπίτι μας, και όλη η θέα της χώρας. Νομίζω ότι δεν υπάρχει πιο ευχάριστο πλύσιμο πιάτων στον πλανήτη!

Συνέντευξη: Μαρίνα Αθηναίου
Φωτογραφίες: Ιωάννα Δαββέτα

Tinosecret

info@tinosecret.gr

You dont have permission to register

Password reset link will be sent to your email